Malatya/Darende/Serpil Korkmaz
Malatya’nın tarihi Darende ilçesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından “etnografik sanatçı” unvanıyla ödüllendirilen Fikri Çalışkan’ın önderliğinde, geçmişin izlerini geleceğe taşıyan eşsiz bir sanat evine ev sahipliği yapıyor. Çalışkan’ın Sanat Evi, doğadan toplanan atık malzemeleri sanata dönüştürerek köy yaşamını, eski gelenekleri ve unutulmaya yüz tutmuş kültürel değerleri yeniden canlandırıyor.
Geçmişten Geleceğe Bir Köprü: Fikri Çalışkan’ın Sanat Yolculuğu
15 yıl önce bir hobi olarak başladığı sanatsal yolculuğunu, Darende’nin kültürel hafızasına önemli bir katkı sunan bir projeye dönüştüren Fikri Çalışkan, herhangi bir resmi eğitim almamış olmasına rağmen, “Geçmişi geleceğe taşımak, atalarımızın yaşam biçimlerini, değerlerini ve üretim tarzlarını gelecek kuşaklara aktarmak” misyonuyla eserler üretiyor. Öğretmenlik kökeninin sanata yönelmesinde etkili olduğunu belirten Çalışkan, “Çocuklara yıllarca ders vermek, aslında kendi sanat yolculuğumda bana da bir eser kattı” diyerek sanat ve eğitim arasındaki güçlü bağı vurguluyor.
Sanat Evinin Temaları ve Canlanan Anılar
Fikri Çalışkan Sanat Evi’nde sergilenen eserler, ziyaretçileri adeta bir zaman yolculuğuna çıkarıyor. Geleneksel yaşamın dokusunu yansıtan bu eserler arasında:
- Halay Çekenler: Farklı ırkların birliğini ve savaşsız bir dünya özlemini simgeleyen bu figürler, evrensel bir barış mesajı veriyor.
- Derede Kilim Halı Yıkayan Kadınlar: Deterjanın olmadığı dönemlerde kadınların küllü suyla çamaşır yıkama geleneğini yaşatan bu sahne, unutulmaya yüz tutmuş köy hayatı pratiklerini gözler önüne seriyor.
- Eski Komşuluklar, Gelenek ve Görenekler: 40 gün boyunca dışarı çıkmayan gelin figürü, geçmişin hüzünlü adetlerini yansıtırken, yeni gelinin penceresinden “Nazar Sokağı”na bakması ise kültürel öğelerin incelikli bir şekilde işlendiğini gösteriyor.
- Köy Hayatı Sahneleri: Zahide Teyze’nin taş değirmende bulgur öğütmesi, Ayşe Bacı’nın yayık ayranı yapması ve Demirci Mehmet Usta’nın demire şekil vermesi gibi canlandırılan günlük yaşam kesitleri, ziyaretçilere otantik bir köy atmosferi yaşatıyor.
- Eski Meslekler ve Çocukluk Anıları: Külle bulaşık yıkama, eski ayakkabı ve çizme anıları gibi nostaljik öğeler, ziyaretçilerin kendi geçmişleriyle bağ kurmasını sağlıyor.
- Turistik Minyatürler: Pamukkale, Günpınar Şelalesi, Mevlana figürü ve Kapadokya gibi Türkiye’nin önemli turistik ve tarihi değerlerinin maketleri, su ve elektrikle çalışan minyatür eserler olarak sunuluyor.
6 Şubat Depremi Anıtı: Acıların Sanata Dönüşümü
Sanat evinin en dokunaklı bölümlerinden biri, 6 Şubat Depremi’ni anmak amacıyla oluşturulan anıt. Bahçede sergilenen eserlerde, AFAD ekiplerinin çalışmaları, yıkılan şehirler, evsiz kalanlar ve ateş başında ısınmaya çalışan depremzedeler canlandırılarak, yaşanan büyük trajedinin sanatsal bir ifadesi sunuluyor.
Fikri Çalışkan’dan Özlü Sözler
Sanat evinin duvarlarını süsleyen Fikri Çalışkan’ın kendi kaleminden çıkan özlü sözler, ziyaretçilere derin düşünceler sunuyor: “Gülümseyip de gülmeyi kıskandıramadık hiç.”, “Vedalar zamansızdır, anlatılmaz, çığlıklar sessizdir.”, “Hayalin varsa hayal kırıklığın da vardır.”
Sanatın bir köprü görevi gördüğünden yola çıkan etnografik sanatçı Fikri Çalışkan, geleneksel sanatı ve kültürü gelecek nesillere aktarmayı sürdürüyor.
