Antakya Ticaret ve Sanayi Odası’nın (ATSO), Künefe, Sürk, küflü sürk, kağıt kebabı, tuzlu yoğurdun tescilini almasının ardından şimdi de ise “Samandağ Ney-i”ne coğrafi işaret aldı. ATSO, twiter hesabından Samandağ Ney-i 605 tescil numarası ile menşe adı olarak tescillendiğini twetter hesabından duyurdu. 2005 yılından bu yana yapılan çalışmalarla bölgemizin ürünlerinin tescillenmesinde öncülük yapan ATSO, Hatay ile özdeşleşen değerlerin sınır ötesinde de tanınmasına öncülük ediyor.
Türkiye’de coğrafi işareti alınmış ilk müzikal enstrümanı Samandağ Ney-i olma özelliğini de alan kamışların yetiştiği alan da önemli… Kendine has tınısını dinlemek için doğal ortamında yetişmesi de gerekiyor. “Bu da Sadece tescil yetmiyor! Şimdi de yetiştiği deltanın korunması gerekli…” görüşünü destekliyor…
Mustafa Kemal Üniversitesi Öğretim Görevlisi Yelda Büyülaşık Güzel, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda “Bu kasvetli günlerde sevindirici bir haber: Samandağ’da Asi’nin Akdeniz’e kavuştuğu deltadan toplanan kamışlarından hazırlanan meşhur, benzersiz Samandağ Ney-i nihayet coğrafi tesciline kavuştu! Artık Samandağ’ın, Adana kebabı gibi, Antakya peynirli künefesi gibi, Gaziantep baklavası gibi, ismiyle müsemma tescilli bir meşhur ürünü var. Benim için manevi değeri büyük. Çocukluğumuz o kamışlardan hazırlanan çoban düdükleriyle geçti. Hatıramdaki ezgileri, kamışların rüzgarda salınırken çıkardıkları büyülü sese denktir. Bu nedenle Antakya Ticaret Odası, Hatay’ın meşhur ürünlerinin coğrafi tescil başvurularına başladığında Samandağ Ney kamışlarının bilimsel raporunu memnuniyetle hazırladım. Öncesinde, değerli yüksek lisan öğrencim Mehmet Kocaman’ın yüksek lisans tez çalışmaları kapsamında epeyce üzerinde durduğumuz, detaylı mikroskobik çalışmalar ışığında Türkiye’nin diğer bölgelerinde yetişen kamışlardan farkını ortaya koyduğumuz sıra dışı populasyonlardı Samandağ ney kamışları (fotoğraf bu anatomik farkları anlattığım bir kongre sunumundan).” diye duyurdu:
“Tescil; Kamışların yetiştiği deltanın artık korunması gerektiği anlamına da geliyor”
Yelda Büyükaşık Güzel, Samandağ’da yetişen kamışların tescillenmesi kadar yetiştiği doğal ortamın da korunması gerektiğine dikkat çekti.
Tuzlu, rüzgarlı, zor bir coğrafyada büyümeye çalışmanın, anatomik bulgularla da ispatladığımız üzere, yanık, ezgili bir sese dönüşmesinin hikayesiydi kısaca… Bu, Türkiye’de coğrafi işareti alınmış ilk müzikal enstrüman (İtalyanların Stradivarius kemanı varsa bizim de Samandağ Ney-imiz var ). Benim için daha da önemlisi, bunun, coğrafi işareti alınmış yani farkı tescillenmiş ilk yaban bitkisi popülasyonu olması. Coğrafi işareti alınmış tarım ürünleri var elbette, Adapazarı kabağı, Siirt reyhanı gibi ama bunlar dediğim gibi, tarım ürünü. Samandağ Ney-i’nin hammaddesi olan Samandağ ney kamışı ise yüzde yüz yabani bitki, öyle ki, kendiniz yetiştirmeye kalksanız zaten istenen kalitede ürün ortaya çıkamıyor. İlla ki deltanın o güç koşullarında, hayatı deneyimleye deneyimleye, kendi kendine büyüyecek! Bu, deltanın artık korunması gerektiği anlamına da geliyor (ki yoğun antropojenik baskı altında şu an).
Coğrafi işaretli yani tescilli bir ürününüz varsa onun yetiştiği ortamı korumanız gerekiyor. Bundan sonra top yerel yönetimlerde. Samandağ ney kamışları zaten çok dar bir bölgede yetişiyor ve duymamışsınızdır belki ama dünya çapında talep görüyorlar. Dahası şöhretleri yeni değil, yüzyıllardan bu yana üflemeli çalgılarda tercih edilen kamışlarmış Asi Deltasından çıkanlar. Eski Osmanlı ve Pers kayıtlarında bile geçer neylerin Samandağ Asi deltasından toplanan kamışlarla yapıldıkları… Ben ney-in çocukça versiyonu olan, Harbiye şelale vadisinde öttürdüğümüz düdük formu ile daha çok ilgilensem de bu kamışlardan üretilen neylerin eşsiz sesleri de tarihi kayıtlarda geçer… Bu toprakların doğasıda daha sahip çıkacağımız benzersiz pek çok hazine var. Çalışmaya devam merak edenlere not, Hatay’ın şimdiye kadar 9 ürünü tescil edildi: Kağıt kebabı, sürk, küflü sürk, künefe, tuzlu yoğurt, Dörtyol mandalinası, defne sabunu, Hatay ipeği ve Samandağ neyi. Diğerleri de yolda, bürokrasisi yoğun, uzun bir süreç o yüzden yavaş yavaş…”
