Kanunu Sultan Süleyman’ın Kaptan-ı Deryası ve Sadrazamı Sokollu Mehmet Paşa, Mercidabık Savaşı ile Osmanlı topraklarına katılan Payas’a külliye yapılması için 1574’te Hassa mimarlar teşkilatına ve Mimar Sinan talimat verdi. Ve Külliye, Sokollu Mehmet Paşa tarafından 1574 yılında Mimar Başı Mimar Sinan’a yaptırıldı.
Adana-İskenderun yolunda, külliyenin inşa edileceği 15 dönüm zeytin bahçesindeki ağaçlar, veriel talimat ile biri dışında kesildi.
Yerli ve yabancı turistlerin görmeden gitmediği bu tarihi Külliye içerisinde bulunan 2. Selim camii avlusundaki kesilmeyen tek ağaç, günümüzde “anıt ağaç” nam-ı diğer “Hünkar Zeytini” olarak anılır.
Kesilmeyen o ağaç, dünden bu güne bereketin ve barışın simgesi olmaya da devam ederken, yuva kurmak isteyenlerin, dış çekim yapmak için tercih ettikleri önemli mekânlardan birisi olarak revaçta. Sokollu Mehmet Paşa Külliyesi’ni gezerken birden çok çiftin, burada dış çekim fotoğrafları için dolaştığına tanık olabilirsiniz.
Sokollu Mehmet Paşa Külliyesi, Türk İslam Mimarisi’nin en güzel örneklerinden birisidir.
O dönemde; Payas, İpek Yolu ile Haleb’e gelen malların denize ulaştığı bir liman olarak, Kıbrıs ve Akdeniz ülkelerine ualştırıldığı yer idi.
İstanbul – Halep – Şam – Hicaz yolu üzerinde, Hac ve İpek Yolu kervanlarının kesiştiği noktada yer alan bu yapı, Anadolu’nun en büyük Külliyesidir.
