Türkiye’nin ilk kâğıt fabrikası ve Cumhuriyet tarihinin en önemli sembollerinden biri olan SEKA Kâğıt Fabrikası, Kocaeli’de yaşayan herkesin hayatında bir iz bıraktı. SEKA, İzmit’i küçük, kendi halinde bir şehir olmaktan çıkararak önemli bir ‘Sanayi Kenti’ne dönüştürdü. Aş oldu, iş oldu, gelecek oldu. Aradan yıllar geçti SEKA, teknolojisini yenileyemedi, zarar etmeye başladı. SEKA, hayata tutunamadı ve denizle şehir arasına duvar oldu.
Muhteşem dönüşümün en son halkası Kâğıt Müzesi
Ömrünü tamamlamasının ardından SEKA’nın yeniden doğuşu için beklenen karar 2005 yılında verildi. SEKA arazisi Kocaeli halkına armağan edildi. Bu büyük değeri korumaya karar veren Kocaeli Büyükşehir Belediyesi; yeniliğin yolunu açan ve tarihe sahip çıkan Endüstriyel Dönüşüm Projesi’ni hayata geçirdi. Eski SEKA fabrikası bugün bilimin, teknolojinin ve öğrenmenin merkezi haline geldi. İlk olarak Kocaeli Bilim Merkezi, 7’den 70’e tüm bilim tutkunlarına kapılarını açtı. Şimdi sıra Kâğıt Müzesi’ne geldi. SEKA’nın ilk açıldığı yıldan tam 80 yıl sonra bu kez kapılar Türkiye’nin hafızasına açılıyor.
A’dan Z’ye kâğıdın hikâyesi…
Bizi biz yapan her şeyi, yarına aktaran dünyaya aitliğimizin temeli, dilin taşıyıcısı yazı kâğıtla buluştuğu günden bu yana, bu anı bekliyordu; Hatırlanmak…
Türkiye’nin ilk kâğıt mühendisi Mehmet Ali Kâğıtçı tarafından kurulan SEKA Kâğıt Fabrikası tarihe gömülmedi. Hamurdan başlayan yolculuğun yüzyıllarca devam edebilmesi için kollar sıvandı. Geçmişin izlerinin, geleceğin müjdecileriyle yan yana aynı koridorda durmasına karar verdi ve yoğun bir çalışma döneminin ardından, eski kâğıt fabrikası dünyanın en büyük kâğıt müzesi olarak hayata geri döndü. SEKA Kâğıt Fabrikası artık SEKA Kâğıt Müzesi olarak geçmiş ve geleceği buluşturuyor.
Müze koleksiyonu çok geniş
12 bin 345 metrekare alan üzerine kurulan ve 19 farklı salondan oluşan müzede ziyaretçiler, Cumhuriyet Dönemi sanayileşme sürecinde önemli bir yere sahip olan fabrikanın kuruluş sürecinden başlayıp, Kocaeli’den Türkiye’ye yayılan kâğıdın hayat hikayesini görüntüler eşliğinde izleyebilecek.
SEKA ruhunu taşıyan ve bugüne kadar kâğıt üretim sürecinde kullanılan tüm makina ve ekipmanları barındıran müzede, 5 adet matbaa makinası da sergilenmek üzere bakım ve onarımı yapılarak çalışır hale getirildi.
Korunan makinalar içerisinde en önemli olanı 1936 yılında açılan SEKA 1’inci Kâğıt Fabrikası’na ait 2 no’lu Kâğıt Makinası’dır. Bu makinenin en önemli özelliği, fabrikanın kurulduğu günden kapandığı güne kadar 70 yıl boyunca hiç durdurulmadan sürekli olarak çalışmış olmasıdır.
115 ayrı vitrinde 443 belge ve 337 obje
Müzede bugüne kadar kâğıt üretim sürecinde kullanılan makine ve ekipmanların yanı sıra sergilenecek örnekler, on binlerce fotoğraf, belge ve objenin içinden titizlikle seçildi. Sergide, Roma Dönemi sikkeleri, SEKA tarihine ait belgesel videolar, kâğıttan ve geri dönüşüm malzemelerinden üretilen heykeller yer alıyor. Müze koleksiyon ve arşivi, devam eden bağışlarla giderek genişliyor. Ayrıca, müze arşiv ve koleksiyonuna online olarak erişim sağlanabiliyor.
Kâğıda adanmış bir ömür
Türkiye’de kâğıt denilince, ilk akla gelen isim Mehmet Ali Kâğıtçı. Türkiye’nin ilk kâğıt mühendisi ve SEKA’nın kurucusu. Yaşamını kağıda ve SEKA’ya adayan Kâğıtçı’nın hayatının dönüm noktaları, yazdığı çok sayıda kitap, belgeler ve bilgiler Mehmet Ali Kağıtçı Anı Salonu’nda yer alıyor.
SEKA’ya ruhunu veren SEKA’lıların hikâyesi
İzmit’te SEKA’lı olmak, SEKA’da çalışmak büyük bir anlam taşıyordu. SEKA’nın uzun yıllar süren tarihi boyunca neler yaşandı? Fabrikadan kimler geldi? Kimler geçti?
Müzenin SEKA’lılık ruhunu günümüze taşıyan bölümünde, SEKA’da çalışanların yemek yediği tabaklar ve kahve içtiği fincanlar yer alıyor. Sekasporlu sporcuların Dünya, Avrupa şampiyonaları ve olimpiyatlarda kazandıkları altın madalyalar, yazları güneşin batışını izledikleri SEKA Kampı’nda nasıl vakit geçirdikleri, hem o dönemden hatıra kalan objelerle hem de çalışanlarının anılarını anlattıkları sözlü tarih çalışmalarıyla ziyaretçilere aktarılıyor.
Çocuklar kâğıdın yolculuğuna tanıklık ediyor
SEKA Kâğıt Müzesi’nin içerisinde geleneksel yöntemle kâğıt yapma atölyeleri, ebru gibi kâğıt sanatlarına ilişkin atölye ve sergiler yer alıyor. Müze içerisinde düzenlenecek olan atölye çalışmaları sayesinde çocuklar kâğıt ile nelerin yapılabileceğini görebilecek ve kâğıdın yapım süreçlerine tanıklık etme şansı yakalayabilecekler.
Müze içerisinde yer verilen geçici sergi salonları ise sergilerini açmak isteyen herkese kapısını açık tutuyor. Ayrıca müzede özel olarak ayrılan etkinlik bölümüyle “El yapımı Kâğıt Atölyesi”nde kendi kâğıdını yapabilecek, Origami, Kirigami, Kâğıt Boyama, Hüsn-i Hat, Minyatür, Tezhip ve Ebru gibi kağıt sanatları ile buluşabilirsiniz.
SEKA’nın kısa tarihçesi:
14 Ağustos 1934 İzmit Kâğıt Fabrikası’nın temeli atıldı.
18 Nisan 1936 Cumhuriyet Döneminin ilk kâğıdı üretildi.
06 Kasım 1936 İzmit Kâğıt Fabrikası’nın açılışı yapıldı.
10 Mart 2005 SEKA, Kocaeli Büyükşehir Belediyesine devredildi.
19 Kasım 2006 SEKAPARK açıldı.
18 Nisan 2015 Kocaeli Bilim Merkezi açıldı.
06 Kasım 2016 SEKA Kâğıt Müzesi açıldı.