Hatay Müze Müdürlüğü’nün Arsuz’da ilk kez gerçekleştirdiği bilimsel arkeolojik kazıda tamamen toprak altında kalan Geç Roma dönemine ait Kutsal Havariler Kilisesi gün yüzüne çıkarıldı. Birçok medeniyete beşiklik eden Arsuz’un geçmişine ışık tutacak olan Arpaçiftlik Mahallesi’ndeki kazı çalışmasını belediye meclis üyeleri ile birlikte inceleyerek arkeologlardan bilgi alan Arsuz Belediye Başkanı Nazım Culha, üç ay gibi kısa bir sürede yapılan kazı çalışmasında 6. yüzyıla ait olduğu belirtilen kilisenin yanı sıra mozaikler, kaya mezarları ve iskelet kalıntılarının da ortaya çıkarıldığını söyledi.
Topraktan tarih fışkırıyor
Kazı ekibinin titiz bir şekilde sürdürdüğü çalışmalarda keşfettiği kilisenin adının Kutsal Havariler Kilisesi olduğunu söyleyen Başkan Nazım Culha, “Kazı çalışmaları tam olarak tamamlandığında burası Arsuz için inanılmaz bir merkez olacak. 1. derece arkeolojik sit alanı ilan edilen bölgede yapılan kazı çalışmalarında bulunan Latince yazılarda kilisenin adının Kutsal Havariler Kilisesi olduğu açıkça yazıyor. İstanbul Üniversitesi’nden yazıtların çevirisi alındı, ancak diğer üniversitelerden gelecek olan yorumlarla kilise hakkında daha detaylı bilgiye ulaşılacak. Elde edilen bilgiler ışığında, gün yüzüne çıkarılan ve üzerinde ‘Adam’ yazan insan figürü mozaiği hakkında henüz net bir bilgi olmasa da, hayvan figürlerinin Roma döneminin yansıması olduğu ve cennet tasviri olarak adlandırıldığını öğrendik. Bu mozaiklerin Roma’nın ikiye bölündükten sonra, yani Roma döneminin etkilerinin azaldığı döneme ait olduğu, Hıristiyanlık dininin etkisi içerisine girildiğini, devlet yönetiminin kontrolünün tamamen dine bağlı olduğu ve o dönemde burada Pagan inanışının etkilerinin var olduğu tahmin ediliyor. Çünkü bu dönemden sonraki kilise çalışmalarında bu tür kutsal figürlerin kiliselerde zeminden kaldırılıp duvara ve tavana yerleştiği öngörülüyor. Kilisenin iki büyük kanatlı ana giriş kapısının yeri, su sistemini gösteren kanalları ve vaftiz havuzu olduğu tahmin edilen bir çukur keşfedilse de henüz kilisenin ölçeği ve büyüklüğü tam olarak belli değil” dedi.
Arkeologların koruma altına aldığı bölgede kilisenin yanı sıra kaya mezarları ve iskelet kalıntılarının da bulunduğuna değinen Başkan Nazım Culha, kilisenin yıkıldıktan sonra mezarlık olarak değerlendirildiği üzerinde durulduğunu ifade ederek, yuvarlak şekilde olduğu tespit edilen mezarlarda milattan önce yapılan Houkurt türü gömmeler bulunduğunu, Roma ve Bizans dönemlerinde ise böyle bir gömme şekli olmadığının vurgulandığını dile getirdi.
Arsuz’da ilk kez lazer tarama yapılacak
Kazıların her yıl geliştirilerek devam edeceğini ve önümüzdeki yıl Arsuz’da ilk kez ileriye dönük kazı çalışmalarında kullanılan lazer taraması uygulamasının yapılacağını ifade eden Başkan Culha, 1. derece sit bölgesi olması dolayısıyla ilçede daha pek çok tarihi kalıntının bulunacağına inandığını söyledi. Kutsal Havariler Kilisesi’nin Arsuz’da var olan turizm potansiyeline büyük katkı sağlayacağını ifade eden Arsuz Belediye Başkanı Nazım Culha, “Kazı çalışmasında gün yüzüne çıkarılan tarihi eserlerin turizme kazandırılması, korunması ve geleceğe aktarılması için belediye olarak tüm imkânlarımızı seferber edeceğiz. İlçemizde gün yüzüne çıkarılan Kutsal Havariler Kilisesi ile bugün 14 yüzyıl geçmişe gittik. Bu muhteşem eserlerin korunması ve nesilden nesile aktarılması konusunda herkesin büyük bir hassasiyet göstermesi ve bu tarihi eserleri sahiplenilmesi gerekiyor. Arsuz’da daha önce Meryem Ana’nın yıkandığı havuzun bulunduğu Seydi gibi Kutsal Havariler Kilisesi’nin ilçemizdeki inanç turizmine ciddi katkıları olacağını düşünüyorum” derken, müze yetkilileri olmak üzere tüm kazı ekibine emeklerinden dolayı teşekkür etti.
